Cumhuriyet Evde Başlar
Hepimizin bildiği gibi cumhuriyet, bir devleti oluşturan halkın, kendi yöneticilerini özgür iradeleriyle seçmesidir.
Şimdi diyeceksiniz ki, “Evle cumhuriyetin ne alakası var?”
Haklısınız, ilk bakışta aralarında bir bağlantı yok gibi görünebilir. Ancak çoğu kavramı sadece kitaplardan öğreniyor, onları yaşamın içinde deneyimlemediğimiz için pek çok şeyi yüzeysel olarak anlıyoruz.
Kavramların anlamı üzerinde ortak bir bilinç oluşturamadığımızda da ilişkilerimizde sık sık çatışmalar yaşıyoruz.
Cumhuriyet ve Ev
İnsanın hayatındaki duygu, düşünce ve davranış bütünlüğü — yani kişiliği — büyük ölçüde doğup büyüdüğü evde şekillenir.
Ebeveynleriyle ve aile içindeki diğer bireylerle kurduğu ilişkiler, insanın tüm hayatını yönlendiren “bilinçdışı” denilen yerde kayıtlıdır.
Burada amacım psikologluk yapmak değil, aksine ailenin önemine dikkat çekmektir.
Öncelikle şunu bilmeliyiz ki, okullar sanıldığı kadar belirleyici değildir; çocuğun gelişiminde en büyük etkiyi aile yapısı oluşturur.
Gelişmiş ülkeler, gelişmiş toplumlarla; gelişmiş toplumlar, gelişmiş ailelerle; gelişmiş aileler ise geliştiren anne babalarla var olur.
(“Geliştiren anne baba” sözünü bize kazandıran değerli hocamız Doğan Cüceloğlu’nu rahmet ve saygıyla anıyorum.)
Cumhuriyetin Anlamı
Cumhuriyet demek;
herkesin söz hakkına sahip olması,
her bireyin kendi fikrini özgürce ifade edebilmesi,
kendi yaşamıyla ilgili kararları kendisinin verebilmesi,
istişare ederek ortak akla ulaşabilmesi,
farklı insanlarla bir arada yaşayabilmesi,
ve farklı olanın fikrini, duygusunu anlamaya çalışması demektir.
Bu yönüyle cumhuriyet, empati kurmak demektir.
Ve tüm bunlar, önce evde başlar.
Ne Yapabiliriz?
Ailenizle, çocuklarınızla ya da sadece eşinizle haftada bir gün, başka hiçbir şey yapmadan sadece karşılıklı oturun.
Ortada özel bir konu olmasına gerek yok; yalnızca birlikte oturmak bile başlı başına çok değerlidir.
Sonra aileniz üzerine konuşun. Çünkü insanlar genellikle yalnızca kendi isteklerinden söz ederler.
Birçok ailenin ortak bir ülküsü olmadığı için, konuşacak anlamlı bir konu da kalmaz.
Oysa aile, ortak bir amaçla bir araya gelen insan topluluğudur.
Ailenizin bir gayesi olsun — sadece çocukların ya da bireylerin değil, ailenin tamamının hedefi olsun.
Bu, bir yardım projesi olabilir; bir spor etkinliği, bir hasta ziyareti ya da doğa yürüyüşü olabilir.
Önemli olan, birlikte planlamak ve birlikte yapmaktır.
Hiçbiri olmuyorsa, sadece dijital cihazlar kapalıyken, televizyon kapalıyken bir arada oturun.
Başta kendiniz bile direnç gösterebilirsiniz, egonuz bunu istemeyebilir.
Ama vazgeçmeden devam ederseniz, bir noktada aile bireyleri “gerçekten dinlendiklerini” hissettiklerinde konuşacak çok şey bulurlar.
Bu anlamda cumhuriyet, cumhuru — yani halkı — dinlemektir.
Bir Zamanlar…
Benim çocukluğumda, ailede bir sorun olduğunda herkes bunu bilir ve elinden geldiğince katkı sunardı.
Anne hastaysa çocuk yardım ederdi, para sıkıntısı varsa genç işe girerdi.
Çünkü dert, bir kişinin değil, ailenin derdiydi.
Bugün ise “özgürlük” kavramının yanlış anlaşılmasından dolayı birçok alanda dağılma yaşanıyor maalesef.
Artık çocuk üniversiteye girsin, evlensin, iş kursun yeter mantığıyla yetişiyor.
Bu yüzden gençler, “aile” kavramını tam olarak hissedemiyor.
Oysa çocuklar, anne babalarının süslü sözlerinden ya da maddi durumlarından etkilenmezler;
onları etkileyen şey, ebeveynlerinin ne kadar tutarlı olduklarıdır.
Başkalarının fikirlerine saygı gösterip göstermedikleriyle ilgilenirler.
Bu durum, eşler arasındaki ilişkilerde de aynı derecede önemlidir.
Son Söz
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın bu yılı “Aile Yılı” olarak ilan etmesi anlamlı bir adımdır.
Bu yönde yapılan her çalışmanın topluma fayda getirmesini diliyorum.
Bu vesileyle, Cumhuriyet Bayramı’nızı en içten dileklerimle kutluyorum.
Bu akşam ailenizle birlikte oturun ve cumhuriyeti konuşun.
Ve bu güzel günü bize armağan eden, Cumhuriyetimizin mimarı Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü ve silah arkadaşlarını rahmet, minnet ve saygıyla anıyorum.